Το σπίτι μέσα μας…

Από την Αριστέα Σταυροπούλου.

Ήταν 21 Οκτωβρίου του 2019 όταν ο δάσκαλος ζήτησε από τα παιδιά να γράψουν μία έκθεση για το σπίτι τους, να το περιγράψουν, να δείξουν στους άλλους, με τα λόγια τους, πώς είναι εκεί όπου κατοικούν. Πολλά κείμενα έφτασαν στην έδρα, μέσα στα οποία παρουσιάζονταν κτίρια μικρά και μεγαλύτερα, δωμάτια, έπιπλα, όροφοι, τοίχοι, μπαλκόνια και αυλές. Και έφτασε μπροστά στα μάτια τού δασκάλου κι αυτό το κείμενο, το διαφορετικό, το αλλιώτικο, το αληθινό…

«Νομίζω ότι ξέρετε, δεν έχουν όλοι τα λεφτά να μπουν ή να ζήσουν σε ένα σπίτι. Άλλοι έχουν, αλλά δεν ζουν πολύ καλά εκεί μέσα. Με λίγα λόγια ζουν δυστυχισμένοι εκεί. Εγώ τουλάχιστον έχω ένα σπίτι. Εκεί μέσα ζουν φανταστικά ζώα, όμορφες στιγμές, αλήθεια, τα αγαπημένα μου χόμπι, ποιήματα και ωραία τραγούδια. Έξω υπάρχουν τα ίδια πράγματα, άντε και λίγο διαφορετικά. Η γάτα μου και οι δύο σκύλοι μου. Τα λουλούδια, η φύση και η αγάπη του παππού μου και της γιαγιάς μου, που βρίσκονται επάνω. Το σπίτι μου το έχω στην αγκαλιά μου όποτε φοβάμαι, για να με κρατάει ασφαλή. Δεν έχω να περιγράψω κάτι άλλο.

ΜΕ ΛΙΓΑ ΛΟΓΙΑ, ΤΟ ΣΠΙΤΙ ΜΟΥ ΕΙΝΑΙ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΨΥΧΗ ΜΟΥ ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ ΜΟΥ!».

Ο δάσκαλος διάβασε την έκθεση και έκανε τη «δουλειά» του. Έβαλε με το στυλό του το γνωστό σημαδάκι «ν» κάτω από το κείμενο και έγραψε ένα και μόνο σχόλιο: «Δεν μου περιγράφεις το σπίτι σου».

Είναι αλήθεια ότι το τελευταίο διάστημα μου έχουν δοθεί διαφορετικές μεταξύ τους αφορμές να σκεφτώ τι είναι πραγματικά αυτό που ονομάζουμε «το σπίτι μας», αρχής γενομένης από αυτό το συγκεκριμένο περιστατικό, που έγινε γνωστό μέσα από τα social media, φτάνοντας πρόσφατα και στο δικό μου timeline. Διαβάζοντας την έκθεση του παραπάνω μαθητή, ένοιωσα απέραντη χαρά και θαυμασμό για τον ίδιο και, κατ’ επέκταση, για την οικογένειά του. Όταν ένα μικρό παιδί περιγράφει το σπίτι του με λέξεις όπως «όμορφες στιγμές», «αλήθεια», «ποιήματα», «τραγούδια», «φύση» και «αγάπη», καταλαβαίνεις ότι αυτά που παίρνει στην καθημερινότητά του αυτό το παιδί πλουτίζουν πραγματικά την ψυχή του κι ότι και το ίδιο, από νωρίς, έχει αντιληφθεί όσα έχουν τη μεγαλύτερη αξία στη ζωή. Όσα δεν διδάχθηκε ή δεν κατάφερε να συνειδητοποιήσει ο δάσκαλός του σε όλα τα χρόνια των σπουδών του κι έπειτα της επαφής του με εύπλαστες, φρέσκες, ξεχωριστές προσωπικότητες μέσα στην τάξη, αυτό το παιδί τα γνωρίζει προτού καν κλείσει τα 11 χρόνια του.

Πόσες αγκαλιές, χαμόγελα και μπράβο θα του έδινα αν ήμουν η δασκάλα του! Αχ, και να ήμουν… Διότι θα είχα έναν μαθητή που, πρώτον, σκέφτεται έξω από τα καθιερωμένα –όχι, δεν είναι απαραίτητο να περιγράψω ένα δωμάτιο, για να περιγράψω το σπίτι μου. Κι αυτός ο μαθητής, δεύτερο και σημαντικότερο, ακούει την καρδιά του και, με οδηγό εκείνη, μαθαίνει, αισθάνεται, ακούει, μυρίζει, ακουμπά, αγαπά, ζει κάθε στιγμή. Και όλα αυτά, ως δάσκαλος, θα φρόντιζα να του τα αναγνωρίσω, να τα επιβραβεύσω και να τα ενισχύσω, ώστε να τα εξελίξει, κάνοντας τον εαυτό του να ανθίζει όλο και περισσότερο. Πόσο λυπάμαι για αυτόν τον εκπαιδευτικό που απλώς προσπέρασε την ίδια την ψυχή ενός παιδιού, κοιτάζοντας τελικά μόνο μέσα από ένα πρίσμα ανούσιας τυπικότητας και αυστηρών κλισέ. Και λυπάμαι για εκείνον επίσης, διότι το πιθανότερο είναι πως ποτέ δεν έχει νοιώσει το σπίτι του με τον τρόπο που το νοιώθει ο συγκεκριμένος μαθητής του. Κι αυτό πράγματι σημαίνει τόσες, μα τόσες χαμένες στιγμές και ευκαιρίες…

Το σπίτι μας. Ναι, είναι οι τοίχοι, οι πόρτες, τα έπιπλα. Μα, πόσο πιο πολύ από όλα αυτά, το σπίτι του καθενός είναι όσα ζει εκεί μέσα και οι άνθρωποι με τους οποίους τα μοιράζεται. Για αυτόν ακριβώς τον λόγο μπορούμε να «παίρνουμε» το σπίτι μας μαζί μας όταν χρειάζεται να μετακομίσουμε, όταν πρέπει ή επιλέγουμε να βρεθούμε σε άλλην πόλη ή και σε άλλη χώρα. Και για τον ίδιο λόγο, δυστυχώς, υπάρχουν πολλοί άνθρωποι που δεν διαθέτουν στην ουσία δικό τους σπίτι, διότι δεν χαίρονται ένα «σπιτικό».

Στο ποίημά της «Not» (Δεν), η Αυστραλή συγγραφέας και ποιήτρια Έριν Χάνσον δείχνει πως κάθε άνθρωπος δεν είναι το όνομα, η ηλικία, το χρώμα των μαλλιών και το μέγεθος των ρούχων του. Είμαστε τα βιβλία που διαβάζουμε, οι μουσικές που ακούμε, τα λόγια που εκφέρουμε, οι φωτογραφίες που κρατάμε σε κορνίζες, τα δάκρυα που έχουμε χύσει, τα χαμόγελά μας, τα ταξίδια που κάνουμε, τα πιστεύω μας κι εκείνοι που αγαπάμε.

Αυτό ισχύει και για το σπίτι μας. Δεν είναι στην ουσία τα υλικά και ο τρόπος με τον οποίο είναι φτιαγμένο. Ούτε καν από μόνα τους τα αντικείμενα που έχουμε μέσα του. Διότι ποια η αξία ενός πανάκριβου καναπέ αν πάνω του ποτέ δεν έχεις φιλοξενήσει μία παρέα αληθινών φίλων ή δεν έχεις απολαύσει την αγκαλιά του συντρόφου ή του παιδιού σου; Ή αν εκεί, εντελώς μόνος σου, δεν έχεις ανακαλύψει ή δημιουργήσει κάτι σημαντικό για σένα; Τι ξεχωριστό έχει μία πανέμορφη κορνίζα αν δεν φιλοξενεί μία εικόνα που σου θυμίζει μία μοναδική για σένα στιγμή; Ποιο το νόημα των τριών, τεσσάρων ή είκοσι τεσσάρων δωματίων αν μέσα τους δεν κυριαρχούν ως αισθήματα και πράξεις η ασφάλεια, ο σεβασμός, η καλοσύνη; Πώς να περιγράψεις ένα σπίτι όπου ποτέ δεν «χαρίζονται» γέλια, τραγούδια ή ποιήματα;

Το πρωταρχικό δικαίωμα όλων είναι όντως «ένα κεραμίδι πάνω από το κεφάλι μας». Κανένας δεν πρέπει να είναι στον δρόμο. Και η χαρά ενός ανθρώπου που ήταν άστεγος και κάποια στιγμή ξαναβρίσκεται σε ένα δωμάτιο με ένα κρεβάτι είναι σίγουρα ασύγκριτη. Όπως σεβαστή και όμορφη είναι η χαρά εκείνου του ανθρώπου που ονειρεύεται και αποκτά ένα δικό του σπίτι, ως ιδιοκτήτης. Με συγκίνησε μία παλιά ιστορία που πρόσφατα μου διηγήθηκαν, για ένα ζευγάρι μεροκαματιάρηδων ανθρώπων που ήθελαν να αποκτήσουν ένα σπίτι κι όταν πια το κατάφεραν και κάλεσαν λίγους συγγενείς να τους δείξουν το ταπεινό, αλλά δικό τους απόκτημα, η γυναίκα πήγε έξω και άρχισε να χτυπά το κουδούνι η ίδια, κλαίγοντας από χαρά. «Έχουμε και κουδούνι, το δικό μας κουδούνι»… Από τη στιγμή, όμως, που αποκτάμε αυτό το «κουδούνι», τι φωλιάζουμε από πίσω του; Εκεί είναι το θέμα. Τι είδους σύμβολο γίνεται για τον καθένα το σπίτι. Ποιες στιγμές γεννά, τι εικόνες, ήχους, μυρωδιές φέρει, ποιες θύμησες κουβαλά. Άλλωστε, δεν έχετε κάποια στιγμή νοιώσει ότι ένας και μόνο άνθρωπος είναι «το σπίτι σας»; Πολλή αλήθεια, λοιπόν, κρύβεται στη γνωστή φράση «σπίτι είναι όπου βρίσκεται η καρδιά». Κι αυτό το μικρό, μοναδικό μέρος για τον καθένα, αξίζει όλα τα «Άριστα» του κόσμου.