Ο φιλέλληνας λόρδος Γεώργιος Γκόρντον Βύρων

10/03/2021 1

«Λευτεριά για λίγο πάψε

να χτυπάς με το σπαθί

μόνο σίμωσε και κλάψε

εις του Μπάυρον το κορμί»

Δ.ΣΟΛΩΜΟΣ

Με αυτούς τους στίχους αποχαιρέτησε ο Εθνικός μας ποιητής τον μεγάλο Φιλέλληνα συγκλονισμένος από την πληροφορία του θανάτου του. Στο έργο του History of English Literature το οποίο συνέγραψε γύρω στο 1850 ο γάλλος κριτικός Hippolite Taine αφιέρωσε κάποιες σελίδες στους ογκόλιθους της Αγγλικής Γραμματείας Wordsworth, Coleridge, Percy, Shelly και Keats αλλά ένα ολόκληρο κεφάλαιο στον Λόρδο Βύρωνα (Lord George Gordon Byron 1788-1824). Ο επιφανής ιστορικός αναφέρθηκε στον διακεκριμένο Άγγλο ποιητή σαν τον πιο Άγγλο από τους προαναφερθέντες «τόσο Άγγλο μάλιστα, ώστε μόνο από αυτόν κάποιος θα μπορούσε να μάθει τις αλήθειες που αφορούσαν στην πατρίδα του και την εποχή του παρά από όλους τους υπόλοιπους.» Αυτή η φράση κατόπτριζε την εμβριθή πνευματική φύση του Λόρδου Βύρωνα που τύγχανε ευρείας αποδοχής σε όλη την Ευρώπη σε αντίθεση με τους σύγχρονούς του που έχαιραν της αποδοχής μιας μικρής μερίδας ανθρώπων της διανόησης στην Βρετανία και την Αμερική. Για τον ελληνικό πολιτισμό ο Λόρδος Βύρων άφησε μια ανεξίτηλη σφραγίδα προσφοράς. Πολυσχιδής προσωπικότητα ο ίδιος επιδόθηκε με ζήλο στον αγώνα υπέρ της ελευθερίας της Ελλάδας από τον Οθωμανικό ζυγό. Στην Ελληνική Επανάσταση κατέθεσε υλικά και πνευματικά αγαθά αλλά και την ίδια την ζωή του και αναγνωρίστηκε ως μεγάλος Φιλέλληνας.!

Στην ελληνική πολιτική σκηνή εμφανίστηκε ενεργά μετά την κήρυξη της επανάστασης αλλά δεν ήταν αυτή η πρώτη του επαφή με την Ελλάδα καθώς την είχε επισκεφτεί όταν ήταν νέος το 1809. Στις αρχές του 1823 η φιλελληνική επιτροπή του Λονδίνου συναντήθηκε μαζί του στην Ιταλία σκοπεύοντας να του αναθέσει την εκπροσώπηση της στην Ελλάδα. Ο Λόρδος Βύρων μετέβη στην Κεφαλονιά στο χωριό Μεταξάτα το οποίο μετατράπηκε σε ένα πολιτικό και διπλωματικό κέντρο από το οποίο συντονίζονταν οι προσπάθειες για τα θέματα πολιτικής, οργάνωσης, οικονομικής ενίσχυσης (ειδικά στην περίπτωση του Αγγλικού δανείου προς την Ελλάδα) πριν μεταβεί οριστικά με το πλοιάριο Ηρακλής στο Μεσολόγγι τον Δεκέμβριο του 1823 όπου και άφησε την τελευταία του πνοή τον Απρίλιο του 1824.

Στο χωριό Μεταξάτα, ιστορική περιοχή, (όπου δίδαξε και ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός,) υπάρχει στην κεντρική πλατεία του χωριού ανδριάντας του και στην είσοδο του σπιτιού του κόμη Δελαδέτσιμα που έζησε μαρμάρινη πλάκα αφιερωμένη στον Λόρδο Βύρωνα ο οποίος συνεπαρμένος από το φυσικό κάλλος του τόπου και συγκινησιακά φορτισμένος από τα τεκταινόμενα της Επανάστασης έγραψε αρκετά ποιήματα κατά την εκεί παραμονή του. Για την προσφορά του στην Ελλάδα στην Κεφαλονιά αλλά και στην Αθήνα θα διεξαχθούν εκθέσεις προς τιμήν του διακεκριμένου Άγγλου ποιητή. Πιο συγκεκριμένα, «με αφορμή την μεγάλη εορταστική επέτειο των 200 χρόνων από την Επανάσταση του 1821 που συμπίπτει με τον φετινό Μάρτιο θα διεξαχθούν συναφείς εκθέσεις και εκδηλώσεις λόγου και τέχνης, βασισμένες στην ιδιωτική πρωτοβουλία, που θα πραγματοποιηθούν στην Σύγχρονη Πινακοθήκη Villa Ροδόπη στο Αργοστόλι και το ART STUDIO EST- la Chambre στην Αθήνα από τον ερχόμενο Μάιο μέχρι τον Οκτώβριο του 2021. Η κύρια εικαστική έκθεση, με ντοκουμέντα, εκδόσεις, γλυπτά και ζωγραφικά έργα καθώς και η εκδήλωση τιμής, με τίτλο “Σχολική Γιορτή” θα γίνει στις 22 Αυγούστου 2021 στους χώρους της Πινακοθήκης και στη “ΜΩΒ ΣΚΗΝΗ” του κήπου της Villa Ροδόπη. Επίκεντρο των εκδηλώσεων θα είναι η μορφή του μεγάλου φιλέλληνα ποιητή και αγωνιστή Λόρδου Βύρωνα και το διεθνές κίνημα του Βυρωνισμού» που θα επιμεληθεί ο διαπρεπής εικαστικός και λογοτέχνης Κώστας Ευαγγελάτος με τη σύμπραξη τοπικών φορέων.

Στα εκθέματα της έκθεσης συμπεριλαμβάνονται εικαστικά έργα, φωτογραφικό υλικό όπως η φωτογραφική επεξεργασία της αφιερωματικής πλάκας στον Βύρωνα όπου αναγράφει «Και αν είμαι ποιητής το οφείλω στην Ελλάδα . Βύρων» (εικόνα 1), προτομή του Λόρδου Βύρωνα (εικόνα 2) , φωτογραφία του 1937 της Ροδόπης Ευαγγελάτου με εθνική φορεσιά σε εκδήλωση με αναφορά στον Λόρδο Βύρωνα (εικόνα 3), collage του Οδυσσέα Ελύτη, κ.α.

Ο εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός συνέθεσε μια μακροσκελή ωδή για τον χαμό του ενώ ανιχνεύονται στο έργο του ο Λάμπρος Βυρωνικές επιρροές. Ο Λόρδος Βύρων το 1816 έγραφε στο ποίημά του Darkness (Σκοτάδι)

The bright sun was estimnguish’d and the stars, …Rayless and pathless and the icy Earth …Moon came, and went –and came, and brought no day.(5). “DARKNESS,” LPRD BYRON. Εδώ ο λυρικός και πρωτεργάτης του Ρομαντισμού θρηνωδεί για μια παγωμένη γη που ο ήλιος έχει σβηστεί και τα φεγγάρι που έρχεται και ξανάρχεται δε φέρνει την ημέρα… Τι σύνδεση με την μελλοντική απελπισία των πολιορκημένων του Μεσολογγίου..που εξύμνησε ο δικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός στο «ΕΛΕΥΘΕΡΟΙ ΠΟΛΙΟΡΚΗΜΕΝΟΙ» και που η μοίρα έταξε να το «βιώσουν» και οι δύο ο ένας από το Κάστρο της Ζακύνθου και ο άλλος νοητικά στο κάστρο της ψυχής τoυ! Ο Βυρωνισμός, παρακλάδι του ρομαντισμού, υπήρξε ένα πνευματικό φαινόμενο το οποίο επηρέασε τα ελληνικά γράμματα έως το τέλος του 19ου αιώνα αλλά και την Ευρωπαϊκή και όχι μόνο, ιντελιγκέντσια και τους εκπροσώπους της Μπαλζάκ, Ντοστογιέφσκι, Πούσκιν, Μέλβιλ, εικαστικούς όπως και τους Ντελακρουά αλλά και μουσικούς κολοσσούς όπως τον Μπετόβεν και τον Μπερλιόζ. Τον Βυρωνισμό τον χαρακτηρίζει το στοιχείο της «διαμαρτυρίας», η φυγή σε ένδοξους τόπους του παρελθόντος, η αθεΐα, η αιμομιξία, η θλίψη, η σάτιρα, ο σαρκασμός και ο ριζοσπαστικός φιλελευθερισμός.

Για την προσφορά του Λόρδου Βύρωνα η Ελληνική κυβέρνηση τον ονόμασε επίσημα «Πατέρα και Ευεργέτη», δίνοντάς του μια περίοπτη θέση ανάμεσα στους ήρωες του 1821. Η ποίηση του Σολωμού, του Κάλβου, του Φιλίππου Ιωάννου, της Αγγελικής Πάλλη και άλλων ποιητών αναφέρονται με σεβασμό σε αυτόν που θεώρησε την Ελλάδα ως δεύτερη πατρίδα του.

Της αγιογράφου,

κριτικού βιβλίου-τέχνης

Μαριλένας Φωκά (ΜΑ)

Πηγές