Sherif Francis: “Η σκέψη πραγματικά έχει ενέργεια”

Η γνωριμία μου εδώ και κάποια χρόνια με τον ταλαντούχο, βραβευμένο και επιτυχημένο σκηνοθέτη στο χώρο του μουσικού βιντεοκλίπ και όχι μόνο Sherif Francis, με έφερε σε επαφή με έναν «κόσμο» που για μένα μέχρι τότε ήταν άγνωστος. Μου έδωσε την δυνατότητα να βρεθώ στα γυρίσματα ενός βιντεοκλίπ και έτσι να ζήσω μια μοναδική εμπειρία. Παρατηρώντας την ραγδαία εξέλιξη της δουλειάς του σκέφτηκα ότι χρονικά είναι  η κατάλληλη στιγμή για την συνέντευξη αυτή. Τον ευχαριστώ από καρδιάς για την άμεση ανταπόκριση!

Α.Κ: Τι ήταν αυτό που σας οδήγησε στη δημιουργία του πρώτου σας βιντεοκλίπ και με επιτυχία το ένα διαδέχεται το άλλο;

S.F:  H επαφή μου με τα video clip ξεκίνησε κάπου το 2004 όταν με προσέλαβαν σε μία εταιρεία παραγωγής να τελέσω χρέη μοντέρ για έναν από τους πιο γνωστούς σκηνοθέτες videoclip εκείνης της εποχής . Και για τα επόμενα τρία χρόνια δεν έκανα τίποτα άλλο, παρά μόνο μοντάζ 10 ώρες την ημέρα πέντε με έξι μέρες την εβδομάδα. Υπάρχει ο κανόνας των 10.000 ωρών που ουσιαστικά λέει ότι όταν ασχολείσαι  με κάτι  και συμπληρώσεις τις 10.000 ώρες γίνεσαι εξπέρ σε αυτό. Οπότε θεωρώ αυτά τα τρία χρόνια που δούλευα εκεί ήταν ένα μεγάλο σχολείο που μου έμαθε σχεδόν τα πάντα γύρω από τα video clip, και όλα αυτά πριν πιάσω καν την κάμερα για πρώτη φορά.

Παράλληλα, σημαντικό για μένα ήταν η ενασχόλησή μου με τη μουσική παραγωγή και όλη  η παρέα μου αποτελούνταν από άτομα που είχαν το ίδιο χόμπι. Μέσα σε αυτούς ήταν και κάποιοι καλλιτέχνες, κυρίως από το χώρο του hip-hop. Όταν λοιπόν έφυγα από την εταιρεία παραγωγής είχα τις γνώσεις για το πώς να φτιάξω ένα video clip από την αρχή μέχρι το τέλος.  Οι πρώτοι πειραματισμοί ως σκηνοθέτης ήταν  φυσικά με τους φίλους μου από τον κύκλο μου. Να κάνω μία παρένθεση εδώ και να πω ότι αρκετοί από αυτούς είναι πλέον καταξιωμένοι καλλιτέχνες με τεράστιες επιτυχίες στο ενεργητικό τους που μέχρι τώρα έχουμε κρατήσει επαφή και είμαστε ακόμα φίλοι. Συνεπώς, όταν άρχισαν να κάνουν τραγούδια επιτυχίες ήξεραν ότι σκηνοθετώ βίντεο κλιπ επαγγελματικά και οι πρώτες τους δουλειές ήταν μαζί μου.  Οπότε στην αρχή της καριέρας μου οι δουλειές έρχονταν από εκείνη την παρέα που κάποτε μαζί φτιάχναμε μουσικές. Όταν το “Last Summer” σε μουσική παραγωγή του Claydee Lupa έγινε τεράστια εμπορική επιτυχία, το όνομά μου άρχισε να διαδίδεται μέσα στις δισκογραφικές εταιρείες ως σκηνοθέτης.

Θυμάμαι συγκεκριμένα την πρώτη φορά που με πήραν τηλέφωνο να σκηνοθετήσω ένα video clip που δεν  χρειάστηκε να μεσολαβήσει ένας από τους φίλους μου.  Μου είχε στείλει τότε ο Μύρωνας Στρατής μήνυμα στο Facebook για να του σκηνοθετήσω  το νέο του τραγούδι «Μικρή μου αγάπη». Ήταν η πρώτη φορά που κατάλαβα ότι η δουλειά μου είχε φτάσει στα μάτια άλλων καλλιτεχνών που δεν με γνώριζαν προσωπικά.

Πιστεύω ότι η προσωπική μου επιτυχία οφείλεται κυρίως στο ότι τα τραγούδια που σκηνοθετούσα γίνονταν τεράστιες επιτυχίες. Μπορώ να πω ότι σε αυτό το τομέα ήμουν τυχερός , ειδικά στην αρχή της καριέρας μου. Επίσης, ήμουν από τους σκηνοθέτες της νέας γενιάς για την τότε εποχή και είχαμε άλλες αντιλήψεις, άλλη αισθητική κυρίως από ξένα κλιπ.  Η δική μου γενιά πιστεύω ότι έφερε την νέα εικόνα που έθεσε τα θεμέλια για τον τρόπο που γίνονται τα βίντεο κλιπ μέχρι και τώρα.

Βέβαια βοήθησε και η τεχνολογία, που εκείνη την εποχή άρχισαν να βγαίνουν οι πρώτες βιντεοκάμερες μαζικής κατανάλωσης, αλλά και που είχαν κινηματογραφική εικόνα που μέχρι πρόσφατα κάτι τέτοιο ήταν απλησίαστο για ένα νέο σκηνοθέτη. Υπήρχε  μεγάλο άλμα στα προγράμματα μοντάζ και οι υπολογιστές ήταν πιο δυνατοί και πιο φτηνοί από ποτέ.  Θεωρώ ότι όλα αυτά συντέλεσαν στο να μου επιτρέψουν να επιδιώξω την καριέρα του σκηνοθέτη στα video clip χωρίς να κάνω εκπτώσεις στην εικόνα μου λόγω της τεχνολογικής προόδου.

Πάντα όμως στο πίσω μέρος του μυαλού μου ήξερα ότι κάποια στιγμή θα ήθελα να εξελιχθώ από τα videoclip και να προχωρήσω σε άλλα τμήματα του filmmaking  όπως η διαφήμιση και οι ταινίες.  Οπότε ξέροντας ότι αυτά τα τμήματα είναι πιο αυστηρά φρόντιζα κάθε βίντεο κλιπ που αναλάμβανα να το  εκτελέσω όσο καλύτερα γίνεται για να δείξω κάτι παραπάνω από μία απλή βιντεοσκόπηση ενός καλλιτέχνη που να τραγουδάει. Προσπαθώ πάντα να  ενθέσω ένα σενάριο που να έχει κάποια δράση ή κάποια ιστορία που να ταιριάζει με το τραγούδι.. Ουσιαστικά οραματίζομαι μία μικρού μήκους μέσα στα πλαίσια ενός video clip.

Α.Κ: Πως έχει επιδράσει η πανδημία στη δουλειά σας;

S.F:  Πιστεύω ότι ο καλλιτεχνικός χώρος έχει χτυπηθεί πιο σκληρά από όλες τις άλλες βιομηχανίες.   Από τη στιγμή που έχουν κλείσει τα κλαμπ, τα νυχτερινά κέντρα και οι μουσικές σκηνές, οι τραγουδιστές δεν έχουν εισόδημα πλέον και κατ’ επέκταση δεν έχουν τους πόρους να παράγουν νέα τραγούδια, τα οποία θα συνοδέψουν με video clip.  Όχι ότι δεν γίνονται πια video clip αλλά  τα budget έχουν πέσει τόσο πολύ που προτιμώ να απέχω από το να κάνω ένα video clip μέτριο. Και πλέον είμαι αρκετά επιλεκτικός στο τι project θα δεχτώ ν’ αναλάβω. Και όχι, δεν είναι ότι υπάρχει κάποια οικονομική άνεση από μέρους μου, αλλά πιο πολύ είναι αυτή η ίδια η φιλοσοφία που έχω από την αρχή της καριέρας μου όσον αφορά στο επίπεδο της δουλειάς μου. Ότι η δουλειά που φέρει την υπογραφή μου πρέπει να πληροί κάποιες προϋποθέσεις,  γιατί όπως προανέφερα, για την εξέλιξή μου σε ανώτερα τμήματα του filmmaking θα πρέπει να δείξω ένα portfolio  σοβαρό. Πάντως η ιστορία δείχνει ότι σε εποχές κρίσης, η τέχνη είναι η πρώτη που επηρεάζεται και η τελευταία που επανέρχεται.

Α.Κ: Τι είναι αυτό που λατρεύετε στις ταινίες μικρού μήκους;

S.F:  Αυτό που λατρεύω στις ταινίες μικρού μήκους είναι ίσως το ένα πράγμα που τις κάνει να διαφέρουν από οποιοδήποτε άλλο είδος κινηματογράφησης. Είναι το μόνο είδος κινηματογράφησης  που αντικατοπτρίζει το πραγματικό όραμα του σκηνοθέτη, μιας που αυτές οι ταινίες είναι αυτό-χρηματοδοτούμενες, οπότε δεν έχουν καμία επιρροή ούτε από χορηγούς ούτε από πελάτες ούτε από παραγωγούς. Δεν υπακούν σε άλλους κανόνες που  άλλα είδη κινηματογράφησης πρέπει να υπακούν.  Στα video clip ο καλλιτέχνης ή η δισκογραφική εταιρεία αποτελεί τον πελάτη, συνεπώς κάποιου είδους ανάμειξη στο τελικό αποτέλεσμα θα το έχουν.  Στη διαφήμιση το προϊόν είναι ο πελάτης και λίγο-πολύ θα πρέπει να πας με τα νερά του. Στις ταινίες υπάρχουν κανόνες και εταιρείες παραγωγής που θα αναμειχθούν στην διαδικασία της δημιουργίας της ταινίας, χωρίς απαραίτητα ο σκηνοθέτης να μπορεί να κάνει κάτι για αυτό. Δεν είναι λίγες οι ιστορίες στο Hollywood για το  πώς ο σκηνοθέτης και η εταιρεία  παραγωγής έχουν έρθει σε ρήξη για καλλιτεχνικές διαφορές με αποτέλεσμα αυτά τα προβλήματα να φανούν στην ταινία. Οι ταινίες μικρού μήκους  ίσως να είναι το μόνο είδος  που θα δεις το πραγματικό όραμα του δημιουργού, χωρίς καμία ανάμειξη από οτιδήποτε άλλο.  Και εκεί διακρίνεται το πραγματικό ταλέντο του κάθε σκηνοθέτη.

Α.Κ: Τα βιντεοκλίπ έχουν κάτι κοινό με τις ταινίες μικρού μήκους κι αν ναι τι;

S.F:   Δεν θα έλεγα ότι έχουν πολλά κοινά, πέραν από την διάρκεια τους, γιατί είναι δύο διαφορετικές σχολές κινηματογράφησης.  Θα μπορούσε ένα video clip να αντιμετωπιστεί σαν μία ταινία μικρού μήκους, αλλά αυτό προϋποθέτει να ταιριάζει με το τραγούδι, να το δεχτεί ο πελάτης και άλλα πολλά.  Η σκηνοθεσία στο video clip  και στις μικρού μήκους είναι τόσο διαφορετική όσο στο να παίζεις ποδόσφαιρο σε πραγματικό γήπεδο ή σε 5Χ5.  Σε ένα video clip η σκηνοθεσία κρίνεται στο πώς θα αποδώσεις το τραγούδι εικαστικά, ενώ στις ταινίες μικρού μήκους κρίνεται στο πώς θα αποδώσεις την ιστορία, τους διαλόγους και την ερμηνεία των ηθοποιών . Στα video clip ο καλλιτέχνης  και το τραγούδι του είναι το παν,  ενώ στην ταινία μικρού μήκους η ιστορία και η απόδοση της είναι πάνω από όλα.

Α.Κ: Παρακολουθώντας την πορεία σας διακρίνουμε μια ραγδαία εξέλιξη στη σκηνοθετική σας απόδοση. Τι έχει συντελέσει σε αυτό;

S.F:  Το filmmaking είναι κυρίως ένα ομαδικό σπορ και πολλές φορές τα αποτελέσματα κρίνονται από τους συνεργάτες που έχεις δίπλα σου που θα φέρουν εις πέρας  το όραμα σου. Ως κάποιος ο οποίος είναι στο μάτι του τυφώνα δεν μου είναι τόσο εύκολο να καταλάβω αν οι δουλειές μου έχουν κάποια εξέλιξη ή όχι. Η αλήθεια είναι ότι εσείς το είδατε αυτό και πραγματικά χαίρομαι πάρα πολύ και σας ευχαριστώ.  Αν έπρεπε κάπου να αποδώσω αυτήν την εξέλιξη θα ήταν στην συνεργάτη μου και παραγωγό μου Φέλη Μόσχος, που πέραν από καταπληκτική παραγωγός είναι και άνθρωπος ο οποίος  η ίδια είναι καλλιτέχνης πού προέρχεται από το χώρο του θεάτρου, musical και όπερας και ως αποτέλεσμα με έχει εκθέσει σε νέα ερεθίσματα που σιγά-σιγά ενθέτω στις δουλειές μου. Η σκηνοθεσία καλώς ή κακώς προϋποθέτει μία μόνιμη αναζήτηση όσον αφορά στα καλλιτεχνικά ερεθίσματα.  Και εκεί ίσως θα  το αποδώσω στο ότι ασχολούμαι με τα video clip κοντά 12 χρόνια, το οποίο σε σχέση με όλα τα άλλα είδη filmmaking είναι αυτό που πάντα έχει την  πιο ραγδαία αισθητική εξέλιξη – χωρίς να σημαίνει απαραίτητα ότι γίνεται καλύτερο –  αλλά αυτό αναγκάζει τους σκηνοθέτες που θέλουν να έχουν διάρκεια στο χώρο να ψάχνονται μονίμως για νέες ιδέες και νέες τεχνικές που θα τους κάνει να διαφέρουν σε ένα τόσο ανταγωνιστικό χώρο όπως είναι τα video clip.

Α.Κ: Ποιο είναι το πιο δύσκολο στάδιο στη δημιουργία ενός βιντεοκλίπ;

S.F:  Σίγουρα το πιο δύσκολο στάδιο είναι η εύρεση της ιδέας για το τραγούδι που έχεις αναλάβει.  Γιατί πέρα από πρωτότυπο και καλλιτεχνικά  άρτιο πρέπει να λειτουργεί μέσα στα πλαίσια του τραγουδιού, αλλά και του καλλιτέχνη όσο αφορά στην εικόνα που προβάλλει.  Για παράδειγμα, δεν μπορείς να κάνεις το ίδιο clip για έναν λαϊκό τραγουδιστή που θα έκανες σε έναν ράπερ.  Οπότε κατά την διάρκεια της εύρεσης της ιδέας υπάρχουν πάρα πολλοί παράμετροι που πρέπει να υπολογίζεις, οι οποίες πολλές φορές λειτουργούν  περιοριστικά.  Άλλη μία παράμετρος που δυσκολεύει την εύρεση της ιδέας είναι ο περιορισμός του μπάτζετ, το οποίο λειτουργεί σαν το πλαίσιο στο οποίο θα πρέπει η ιδέα σου να λειτουργήσει καλά. Αν δεν υπολογίσεις το γύρισμα σωστά με βάση το μπάτζετ  κινδυνεύει το αποτέλεσμα να  βγει ο φτωχός συγγενής αυτού που είχες αρχικά στο μυαλό σου.

Α.Κ:  Ποιο είναι το επόμενο σκηνοθετικό σας εγχείρημα;

S.F:   Η Πανδημία και το lockdown αποτέλεσε την τέλεια ευκαιρία για μένα στο να ξεκινήσω αυτό που είχα καιρό στο μυαλό μου όσον αφορά στο επόμενο μου εγχείρημα.  Τα video clip απασχολούσαν πολύ χρόνο από τη ζωή μου – όχι ότι παραπονιέμαι – απλώς δεν μου επέτρεπαν να έχω το χρόνο και την ηρεμία στο να επιδιώξω να σκηνοθετήσω ταινία μικρού μήκους. Κατά τη διάρκεια του lockdown λοιπόν το είδα σαν μία τέλεια ευκαιρία να ξεκινήσω να γράφω σενάρια μικρού μήκους και μίας μεγάλου μήκους. Παράλληλα μόνταρα πλάνα από ένα video clip που είχα κάνει πριν από τέσσερα χρόνια, στο οποίο πρωταγωνιστούσε ο Θανάσης Τσαλταμπάσης για «Το Μηδέν» των Ονιράμα, έτσι ώστε να κυκλοφορήσει και σαν ταινία μικρού μήκους στο άμεσο μέλλον. Η αλήθεια είναι ότι είπα στον εαυτό μου ότι αν κατά τη διάρκεια του lockdown δεν κάνω όλα αυτά που θέλω, τότε το πρόβλημα δεν ήταν ποτέ ο χρόνος αλλά η τεμπελιά.  Με το που είπα αυτό στον εαυτό μου, κατάλαβα ότι έπρεπε να εκμεταλλευτώ το κάθε λεπτό για να κάνω όλα αυτά που πάντα ήθελα. θέλω να πιστεύω ότι είμαι σε καλό δρόμο όμως θα μπορούσα να είμαι ακόμα πιο αποδοτικός. Ο χρόνος αυτός μου επέτρεψε να σκεφτώ πως θέλω να εξελιχθώ ως σκηνοθέτης και με βρήκα κάνοντας μία ειλικρινή συνομιλία  με τον εαυτό μου.

Α.Κ:  Πηγή έμπνευσης για δημιουργία…;

S.F:  Μόνο μία πηγή έμπνευσης δεν είναι κάτι εφικτό. Η αλήθεια είναι ότι κοιτάζω σε πολλές μορφές τέχνης για πηγή έμπνευσης. Για παράδειγμα μία ιστορία από ένα ντοκιμαντέρ μπορεί να αποτελέσει ως βάση για σενάριο ενός video clip,  όμως αισθητικά η έμπνευση του θα μπορούσε να ήταν από μία φωτογράφηση μόδας και ύστερα ο τρόπος κινηματογράφησης του θα μπορούσε να ήταν από ένα πίνακα ζωγραφικής.  Ίσως αυτό είναι που κάνει έναν σκηνοθέτη να διαφέρει από άλλους καλλιτέχνες, γιατί θα πρέπει να είναι ένας άνθρωπος καλλιτεχνικά πολύγλωσσος. Ένα καλό παράδειγμα θα ήταν η ταινία Matrix που επιφανειακά είναι μία ταινία επιστημονικής φαντασίας, αλλά στην πραγματικότητα διαπραγματεύεται τις φιλοσοφίες του Jean Baudrillard στό Simulacra and Simulation, την αλληγορία του σπηλαίου του Πλάτωνα, τον Σωκράτη και τον δελφικό Χρησμό και τα έργα του Descartes. Οπότε εκεί καταλαβαίνεις το πραγματικό επίπεδο μιας ταινίας που σε μία πρώτη ανάγνωση μπορεί να φανεί ως μία απλή ταινία επιστημονικής φαντασίας, αλλά σε μία δεύτερη ανάγνωση βλέπεις  την επιρροή των σκηνοθετών της  και εκεί καταλαβαίνεις την αξία της. Αυτή τη λογική όσο μπορώ  προσπαθώ να ενθέσω στις δουλειές μου.

Α.Κ: Αισιόδοξος εκ φύσεως;

S.F:   Πιστεύω πάρα πολύ στην ενέργεια της σκέψης. Πάντα προσπαθώ να σκέφτομαι θετικά και να μην αφήνω αρνητικές σκέψεις να καταλαμβάνουν το μυαλό μου.  Πιστεύω πάρα πολύ στην θεωρία του ότι το σύμπαν θα συνωμοτήσει να σου φέρει αυτό που έχεις στο μυαλό σου, οπότε φροντίζω πάντα να έχω θετικές σκέψεις στο μυαλό μου.  Το απίστευτο είναι ότι αυτό πλέον σιγά-σιγά με τις εξελίξεις στη κβαντική επιστήμη αρχίζει να έχει μία υπόσταση ως θεωρία.  Θα μπορούσα να μιλάω για ώρες για αυτό το θέμα, αλλά θα αρκεστώ στο να πω οι επιστήμονες ανακάλυψαν πως μόνο η πράξη της παρατήρησης αλλοιώνει επιστημονικά αποτελέσματα αποδεικνύοντας ότι η σκέψη πραγματικά έχει ενέργεια.

Α.Κ:  Έχετε κάποιο μότο στη ζωή σας;

S.F:   Έχω πολλά μότο στη ζωή μου αναλόγως την περίπτωση, δεν πιστεύω ότι ένα μότο τα καλύπτει όλα. Αν όμως έπρεπε να διαλέξω ένα θα ήταν… ό,τι κάνεις, κάνε το όσο καλύτερα μπορείς!

Λίγα λόγια για τον Sherif Francis:

Ο Sherif Francis γεννήθηκε στην Αίγυπτο και μεγάλωσε στην Αθήνα. Αποφοίτησε από το βρετανικό σχολείο Byron College, όπου ήρθε σε επαφή με τις εικαστικές τέχνες. Απέκτησε πτυχίο πληροφορικής (University of Indianapolis, Athens) ενώ παράλληλα ασχολήθηκε με την μουσική παραγωγή. Την περίοδο 2004 – 2007 εργάστηκε ως μοντέρ σε βίντεο κλιπ για την εταιρεία παραγωγής View Studio. To 2009 ξεκίνησε τα πρώτα του βήματα ως σκηνοθέτης βίντεο κλιπ. Ως τώρα έχει ταξιδέψει σε πάνω από 10 χώρες για γυρίσματα και έχει συνεργαστεί με τους μεγαλύτερους εγχώριους καλλιτέχνες, αλλά και με καλλιτέχνες του εξωτερικού.

Αριστέα Κοντόζογλου

Δημοσιογράφος
Μέλος της Ένωσης Ευρωπαίων Δημοσιογράφων
Μέλος της Ε.Σ.Ε.Τ. 
Μέλος της Ε.ΔΗ.Π.Η.Τ.