Πώς οι φωνές των παιδιών προωθούν τη συμπεριληπτική εκπαίδευση

Τα τελευταία χρόνια αναδεικνύεται όλο και πιο έντονα το ζήτημα της αξιοποίησης των μαθητικών φωνών σε μία προσπάθεια τροποποίησης των εφαρμοζόμενων πρακτικών σε μία συμπεριληπτική κατεύθυνση. Η επιστημονική κοινότητα επισημαίνει πως για να καταστεί εφικτή η βελτίωση του σχολείου, θα πρέπει να συμμετέχουν ενεργά όλα τα μέλη της εκπαιδευτικής κοινότητας συμπεριλαμβανομένων των μαθητών. Υπό αυτό το πρίσμα, οι φωνές των μαθητών μπορούν να υποδείξουν καταστάσεις κατά τις οποίες ομάδες μαθητών περιθωριοποιούνται λόγω των ιδιαίτερων και διαφορετικών ατομικών τους χαρακτηριστικών. Κατά συνέπεια, υπάρχουν ποικίλες τεχνικές που μπορούν να αξιοποιηθούν μέσα στο σχολικό περιβάλλον, με τη βοήθεια των οποίων να εντοπιστούν οι μαθητές που βιώνουν την  περιθωριοποίηση, όπως επίσης οι παράγοντες που ευθύνονται για αυτό.

Η σημασία ανάδειξης των μαθητικών χρόνων είναι άρρηκτα συνυφασμένη με το γεγονός ότι μπορούν να ληφθούν μέτρα και να σχεδιαστούν παρεμβάσεις προκειμένου να αρθούν τα εμπόδια και οι προκαταλήψεις που λειτουργούν ανασταλτικά στην ισότιμη συμμετοχή όλων των παιδιών στα σχολικά δρώμενα. Ωστόσο θα πρέπει να παρατηρηθεί ότι η αξιοποίηση των μαθητικών φωνών προϋποθέτει πως το σχολικό περιβάλλον, ο διευθυντής και οι εκπαιδευτικοί του σχολείου διαμορφώνουν το κατάλληλο πλαίσιο, που θα διευκολύνει τους μαθητές να εκφραστούν ελεύθερα, ως προς τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί η σχολική μονάδα, ενώ παράλληλα μπορούν να επισημάνουν στοιχεία που σχετίζονται με τα δεδομένα που επικρατούν σε επίπεδο σχολικής τάξης. Με άλλα λόγια, οι μαθητές έχουν μία σαφώς διαμορφωμένη εικόνα για το σχολείο, η οποία είναι σημαντικό να ληφθεί υπόψη, διότι μπορεί να αναδειχθούν στοιχεία τα οποία δεν μπορούν να αντιληφθούν οι ενήλικες.

Σχετικά με την επίδραση που ενέχει η αξιοποίηση της φωνής των μαθητών στην προώθηση της συμπερίληψης, θα πρέπει να παρατηρηθεί ότι η σημασία και η αξία ακρόαση στόχων αυτών είναι άρρηκτα συνυφασμένη με το γεγονός ότι οι μαθητές μέσα από τη δική τους οπτική γωνία δύνανται να αναδείξουν τα προβληματικά στοιχεία, που εντοπίζονται εντός του σχολικού περιβάλλοντος και παράλληλα είναι σε θέση να προτάξουν εναλλακτικές λύσεις και τρόπους για τη βελτίωση των δυσλειτουργικών καταστάσεων. Είναι σημαντικό να παρατηρηθεί, πως η ακρόαση και η ανάδειξη τις φωνές των μαθητών συνοδεύεται από πολλαπλά οφέλη, τα οποία σχετίζονται άμεσα με το ζήτημα της αναδόμησης των αλληλεπιδράσεων που αναπτύσσονται εντός του σχολικού περιβάλλοντος.

Μαρία Ζαφείρη

Ειδικός Παιδαγωγός – Φιλόλογος.