Χορεύοντας με τον… Aquaman

Από την Αριστέα Σταυροπούλου.

Μία φορά κι έναν καιρό, ήταν μια μαμά με τρεις μικρούς γιους (ή με έναν γιο και μια κόρη, με ένα παιδί μόνο ή με δέκα, δεν έχει καμία σημασία αυτό). Ένα βράδυ Σαββάτου, λοιπόν, κάθισαν όλοι μαζί να δουν μία ταινία επιστημονικής φαντασίας, από τις «ελαφριές» αμερικάνικες, που χαρακτηρίζονται ως blockbusters, έχουν έναν σούπερ ήρωα ως πρωταγωνιστή και φέρνουν πάρα πολλά χρήματα στα ταμεία των παραγωγών εταιρειών τους. Οπτικά εφέ, περιπέτειες, μυθικά πλάσματα κι ένα happy end για να μη στεναχωριόμαστε. Η ιστορία θα μπορούσε να τελειώσει κάπου εδώ χωρίς ιδιαίτερο νόημα, τόσο για την εν λόγω οικογένεια όσο και για εσάς. Ωστόσο, ένα κατά βάση διασκεδαστικό φιλμ αποτέλεσε την αφορμή για μία κουβέντα από αυτές που λειτουργούν σαν σπόροι για να ανθίσουν όμορφα πράγματα μέσα σε κάποιον…

«Ξέρετε, παιδιά, ο ηθοποιός που παίζει τον Aquaman γεννήθηκε στη Χαβάη και, λόγω της πολυνησιακής καταγωγής του, γνωρίζει το χάκα, έναν εντυπωσιακό πολεμικό χορό της φυλής των Μαορί. Στην πρεμιέρα της ταινίας το χόρεψαν έξω από την αίθουσα. Σας έχω δείξει χάκα κι άλλη φορά. Θέλετε να ξαναδούμε; Εμένα με συγκινεί». Και κάπως έτσι, μαμά και παιδιά βρέθηκαν να παρακολουθούν, για περίπου μισή ώρα, έναν παραδοσιακό χορό τον οποίο μαθαίνουν και παρουσιάζουν κυρίως στη Νέα Ζηλανδία, σε πολλές εκδηλώσεις και τελετές, σε γάμους, αθλητικούς αγώνες, σχολεία, ως καλωσόρισμα ή ως φόρο τιμής σε κάποιον. «Πόσο υπέροχο είναι ότι κάθε λαός, κάθε έθνος έχει τις δικές του παραδόσεις, την κουλτούρα του!», έλεγε κάθε τόσο η μαμά. Και τα παιδιά συμφωνούσαν. Λίγο προτού αλλάξουν θέμα, διάβασαν και μία μετάφραση για μερικές από τις προτάσεις που φώναζαν οι χορευτές του χάκα, για να καταλάβει όλη η οικογένεια λίγο περισσότερο το περιεχόμενό του.

Ο σεβασμός στην καταγωγή, τον πολιτισμό, τη θρησκεία, το χρώμα, το όποιο διαφορετικό από εμάς χαρακτηριστικό έχει ο διπλανός μας είναι κάτι που μαθαίνεται, διδάσκεται, μεταδίδεται. Οι τρόποι για να κάνεις ένα παιδί να αντιληφθεί όχι μόνο την ορθότητα, αλλά και την αξία αυτού του σεβασμού είναι πολλοί και ποικίλοι. Μπορεί κάποιος να αξιοποιήσει άπειρα παραδείγματα, δεδομένα και εργαλεία προς αυτήν την κατεύθυνση, να χρησιμοποιήσει ακόμα και απρόσμενα ή φαινομενικά ασύνδετα στοιχεία. Αρκεί να το θέλει. Φυσικά, η πρωταρχική και πλέον αποτελεσματική μέθοδος είναι οι πράξεις τού ίδιου του γονιού και δάσκαλου.

Νομίζω ότι ποτέ δεν θα ξεχάσω μία είδηση που με είχε αιφνιδιάσει, θυμώσει, απογοητεύσει και τελικά «στοιχειώσει» για πολύ καιρό, πριν από μερικά χρόνια. Ήταν Άνοιξη του 2013 όταν μία δασκάλα θέλησε να διδάξει σε μαθητές τής Ε’ Δημοτικού το τραγούδι «Κεμάλ», των Χατζιδάκι-Γκάτσου, και βρέθηκε αντιμέτωπη με την αντίδραση ορισμένων γονιών, αλλά και της διευθύντριας του σχολείου. Η τελευταία μάλιστα είχε μπει στην τάξη και είχε ζητήσει από τα παιδιά να της δώσουν πίσω τα χαρτιά με τους στίχους τού τραγουδιού, που είχε μοιράσει την προηγούμενη μέρα η δασκάλα. Ο λόγος της διαμαρτυρίας; Απόπειρα για φιλο-ισλαμική προπαγάνδα, έλεγαν.

Προσωπικά, πριν από ενάμιση χρόνο, ενθουσιάστηκα όταν άκουσα τον τότε 10χρονο γιο μου να τραγουδάει μόνος του τον «Κεμάλ», που έως σήμερα αποτελεί το αγαπημένο του ελληνικό τραγούδι. Όχι, δεν ανήκω στο Ισλάμ ούτε έχω σχέσεις με αυτό, μα δεν με ενοχλεί το όνομα Κεμάλ και δεν με πειράζει καθόλου τα παιδιά μου να ακούν την ιστορία τού «νέου από σόι και γενιά βασιλική» που ήθελε να αλλάξει τον κόσμο, κάνοντάς τον πιο δίκαιο. Όπως δεν με πειράζει καθόλου να βλέπουν τον Αλλαντίν, τη Μουλάν ή τον Άβαταρ, που προβάλλουν έθιμα και εικόνες άλλων πολιτισμών, ή να θέλουν να μάθουν αραβικά, ιαπωνικά ή τούρκικα. Αντιθέτως, είναι πράγματα που με χαροποιούν και τα οποία επιδιώκω ως μητέρα, καθώς επιθυμώ για εκείνους αφενός να αγαπούν αληθινά τους ανθρώπους και αφετέρου να γίνουν πολίτες του κόσμου.

Η γνωριμία μας με τις κουλτούρες άλλων λαών μόνο καλό μπορεί να κάνει, διότι έτσι ανακαλύπτουμε τις πανέμορφες διαφορές που συνθέτουν την ανθρωπότητα, αλλά και τις θεμελιώδεις ομοιότητες -πέραν των βιολογικών- που μας ενώνουν όλους σε επίπεδο συναισθημάτων, αναγκών, ηθών και δημιουργίας. Για αυτό και τα ταξίδια αποτελούν καθοριστικό παράγοντα για τη διεύρυνση του πνεύματος και κατά συνέπεια της κατανόησης και της ανεκτικότητάς μας απέναντι στους άλλους. Εκτός των κυριολεκτικών ταξιδιών, «ταξίδια» είναι και τα βιβλία, οι ταινίες, οι μουσικές και τα τραγούδια, κάθε έργο Τέχνης που μας ανοίγει έστω και μία μικρή δίοδο προς έναν πολιτισμό.

Η «ταπεινή» τηλεόραση ή το, κατά πολλούς επικίνδυνο, ίντερνετ δύνανται επίσης να βοηθήσουν στην καταπολέμηση της μισαλλοδοξίας, εφόσον αναζητάμε εκεί τις εκπομπές, τα βίντεο και τις ειδήσεις που αναδεικνύουν και προωθούν την πολυπολιτισμικότητα και την αδελφικότητα μεταξύ των ανθρώπων. Ακόμα κι ένα παιχνίδι, ένα παραμύθι ή ένα φαγητό από άλλη χώρα φέρνει κοντά μας μία ξένη κουλτούρα και πηγαίνει εμάς ένα βήμα πιο μακριά μέσα στον δρόμο της γνώσης, της ενσυναίσθησης και της συμπόνιας.

Το ζητούμενο, λοιπόν, είναι να σπείρουμε όσο μπορούμε περισσότερους σπόρους ανθρωπιάς, ανεκτικότητας και διαλλακτικότητας στα παιδιά και να φροντίσουμε καλά αυτά τα σποράκια, ώστε να φυτρώσουν, να ανθίσουν και να δώσουν με τη σειρά τους νέους καρπούς και σπόρους. Έτσι ίσως κάποτε να μπορέσει να δικαιωθεί και ο Κεμάλ τού τραγουδιού και ο κόσμος να αλλάξει τελικά, προς το δίκαιο, το όμορφο, το ενωμένο.

Φωτο: Getty Images, Unsplash, John Loggins.