Ακουστά δεν σε έχω

Από την Αριστέα Σταυροπούλου

Θωμάς Καραγιάννης, Μανώλης Κέλλης, Ελευθερία Ζεγγίνη, Γιώργος-Μάριος Αγγελέτος, Μαγδαληνή Πολυμενίδου, Ντέμης Χασάμπης, Γεωργία Σαλαντή, Γεωργία Χατζηβασιλείου, Ιάσων Τυλιανάκης, Αντώνης Ρόκας, Ντίνα Παπαγιαννάκη. Σας θυμίζουν κάτι τα συγκεκριμένα ονόματα; Μήπως το Έλλη Παπαεμμανουήλ; ‘Ισως το Κωνσταντίνος Δασκαλάκης; Με τα τελευταία ενδεχομένως κάτι να γίνεται -τουλάχιστον έτσι θεωρώ ότι ισχύει για τους περισσότερους από εμάς.

Οι συγκεκριμένοι άνθρωποι δεν είναι αθλητές που διακρίθηκαν στους Ολυμπιακούς Αγώνες ή σε κάποιο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα. Δεν είναι τραγουδιστές με χιλιάδες φαν ούτε ηθοποιοί με επιτυχίες στη μικρή και τη μεγάλη οθόνη και αλλεπάλληλες συνεντεύξεις σε εκπομπές και περιοδικά. Δεν είναι καν επιτυχημένοι instagrammers ή youtubers που «μαζεύουν» ακολούθους κάθε μέρα χάρη στις φωτογραφίες και τα βιντεάκια τους. Αν ανήκαν σε μία από αυτές τις κατηγορίες, θα είχαν -δικαίως ή αδίκως- πολύ περισσότερες πιθανότητες να τους γνωρίζουμε και να θαυμάζουμε τα επιτεύγματά τους. Ωστόσο δεν πρόκειται παρά για μια σειρά από Έλληνες επιστήμονες που διαπρέπουν στο εξωτερικό και μάλιστα όλοι τους αρκετά νέοι.

Η μοίρα τους δεν διαφέρει πολύ από εκείνη της πλειοψηφίας των επιστημόνων, των ερευνητών και των βαθιά μορφωμένων ανθρώπων γενικώς. Δηλαδή; Να εργάζονται στην «αφάνεια» και να αναγνωρίζονται σε όλη τους τη ζωή μόνο από έναν πολύ στενό κύκλο ανθρώπων ανά τον κόσμο. Και να γίνονται ευρύτερα γνωστοί μόνο στην περίπτωση που θα κατορθώσουν να κάνουν μία εξαιρετικά σπουδαία ανακάλυψη που θα τραβήξει το ενδιαφέρον των ΜΜΕ και, συνήθως, σε όχι πολύ νεαρή ηλικία.

Όσον αφορά τουλάχιστον στην ελληνική πραγματικότητα, οι γνώσεις των πολλών για τον επιστημονικό κόσμο περιορίζονται σε πολύ λίγα και συγκεκριμένα ονόματα, ίδια για τους περισσότερους. Αϊνστάιν, Χόκινς, Τέσλα, Παπανικολάου, Σιμόπουλος, Νανόπουλος, τέλος. Αλλά ακόμα και όσοι είναι σε θέση να απαριθμήσουν 4-5 ονόματα όπως αυτά, μόνο ένα μικρό ποσοστό ανάμεσά τους γνωρίζουν αρκετά πράγματα για το έργο των σημαντικών αυτών ανθρώπων και ακόμη λιγότεροι το έχουν μελετήσει έστω και λίγο.

Για τους επιστήμονες που αναφέρονται στην αρχή είχα την τύχη να διαβάσω πρόσφατα, χάρη σε ένα άρθρο που δημοσιεύθηκε μέσα στο 2018. Το εν λόγω κείμενο τιτλοφορείται «Η dream team των Ελλήνων επιστημόνων κάτω των 45», το έγραψε ο καθηγητής στην Ιατρική Σχολή και στη Σχολή Θετικών και Ανθρωπιστικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Stanford των ΗΠΑ, κ. Ιωάννης Π.Α. Ιωαννίδης, και, ευτυχώς, κυκλοφόρησε και στο διαδίκτυο, δίνοντας την ευκαιρία σε αρκετούς από εμάς να γνωρίσουμε αυτούς τους άξιους ανθρώπους.

Μπήκα στον ευχάριστο κόπο να διαβάσω κάποιες πληροφορίες για καθέναν από αυτούς τους επιστήμονες χωριστά και οφείλω να ομολογήσω ότι κιόλας από τα πρώτα βιογραφικά εντυπωσιάστηκα. Ομολογώ επίσης ότι ένοιωσα και μία περηφάνια. Χαζό και ίσως αδικαιολόγητο το τελευταίο αίσθημα, διότι απολύτως καμία συμμετοχή και σχέση δεν έχω εγώ ή οποιοσδήποτε από εμάς -πέραν των οικογενειών τους- στη σταδιοδρομία αυτών των ανθρώπων. Ωστόσο και μόνο το γεγονός ότι στη συντριπτική τους πλειοψηφία γεννήθηκαν, μεγάλωσαν και έκαναν τις πρώτες τους σπουδές στην Ελλάδα, προσωπικά με κάνει –αν μη τι άλλο- να ελπίζω…

Σας προτρέπω με την πρώτη ευκαιρία να διαβάσετε κάποια από αυτά τα στοιχεία. Να δείτε, για παράδειγμα, ότι η κ. Ζεγγίνη από τον Βόλο είναι Καθηγήτρια Στατιστικής Γενετικής στο Ινστιτούτο Wellcome Trust Sanger, από το οποίο βραβεύτηκε με υποτροφία, έχει δημοσιεύσει περισσότερα από 150 άρθρα σε έγκυρα επιστημονικά περιοδικά για πρωτοποριακές έρευνες και ανακαλύψεις σχετικά με την οστεοαρθρίτιδα, τη ρευματοειδή αρθρίτιδα, τον διαβήτη, την παχυσαρκία και άλλες ασθένειες, έχει λάβει έως σήμερα 4 επιστημονικά βραβεία, ενώ μια έρευνά της επικεντρώθηκε στα γονίδια των κατοίκων των ορεινών χωριών του Μυλοποτάμου στην Κρήτη. Ή να πληροφορηθείτε ότι ο κ. Κέλλης είναι Καθηγητής της Επιστήμης των Υπολογιστών στο φημισμένο ΜΙΤ (Massachusetts Institute of Technology), η έρευνά του εστιάζει στην προσπάθεια καλύτερης κατανόησης του ανθρώπινου γονιδιώματος, ενώ η οικογένειά του κατέχει μία θέση στο Βιβλίο Γκίνες ως η μόνη οικογένεια που και τα τρία της παιδιά (Παναγιώτης, Μαρία και Μανώλης) έγιναν δεκτά στο ΜΙΤ της Βοστώνης με διαφορά λίγων μηνών!

Αξίζει, επίσης, να μάθετε ότι ο ίδιος ο κ. Ιωαννίδης που έγραψε το ενδιαφέρον άρθρο ανήκει στους επιστήμονες με τις περισσότερες δημοσιεύσεις παγκοσμίως, ενώ η εργασία του «Γιατί τα ευρήματα των περισσότερων δημοσιευμένων επιστημονικών ερευνών είναι αναληθή» από το 2005 είναι το περισσότερο διαβασμένο άρθρο στην ιστορία της Δημόσιας Βιβλιοθήκης της Επιστήμης, με πάνω από 1,1 εκατομμύριο αναγνώσεις.

Ίσως κάποιος αναρωτηθεί γιατί να μάθουμε τέτοιου είδους πληροφορίες. Γιατί μας είναι απαραίτητες, χρήσιμες ή έστω ευχάριστες. Απαντώ: Διότι, μέσα στην πληθώρα των ειδήσεων, των στοιχείων, των ονομάτων, των εξελίξεων, των εικόνων, των ρηχών και ευτελών ερεθισμάτων που λαμβάνουμε με καταιγιστικούς ρυθμούς καθημερινά, αυτές οι «παράταιρες» προσωπικότητες και οι ξεχωριστές τους ιστορίες μας προστατεύουν. Πώς;

Αφενός μας φέρνουν σε μεγαλύτερη επαφή με το έδαφος, την πραγματικότητα και την ουσία, έστω για λίγο ή έστω όποτε το χρειαζόμαστε, και αφετέρου μας προσφέρουν απλόχερα την πεποίθηση ότι, όσο άσχημα κι αν φαίνονται γύρω μας τα πράγματα, όσο κι αν αισθανόμαστε πως η ζυγαριά τής ανθρωπότητας ή, ας το περιορίσουμε, της Ελλάδας βαραίνει ανησυχητικά προς την αρνητική ενέργεια, την ένδεια παντός είδους και τη μιζέρια, υπάρχουν άνθρωποι που προσπαθούν και διαπρέπουν, υπάρχουν φωτεινές εξαιρέσεις, υπάρχουν εξαιρετικοί δρόμοι στους οποίους μπορούμε να οδηγήσουμε τα παιδιά μας. Κι αυτό σαφώς δεν σημαίνει αναγκαστικά να τα οδηγήσουμε εκτός της πατρίδας μας, αλλά τουλάχιστον να φροντίσουμε να κάνουμε τέτοιους ανθρώπους και άλλους σαν αυτούς, Έλληνες και μη, πρότυπα και ελκυστικά παραδείγματα για τους νέους που μεγαλώνουμε. Διότι είναι φυσιολογικότατο και πραγματικά άξιο και κουλ για κάθε αγόρι και κορίτσι να έχει στο δωμάτιό του την αφίσα τού υπέροχου Γιάννη Αντετοκούνμπο. Όπως και το να «χτυπιέται» με την τελευταία επιτυχία των Imagine Dragons ή του Κωνσταντίνου Αργυρού. Είναι, όμως, εξίσου κουλ να ακούει παράλληλα για τις διάφορες ειδικότητες και κατευθύνσεις της επιστήμης και της τεχνολογίας και για ανθρώπους που την υπηρετούν. Ανθρώπους σαν κι εμάς, που ξεκίνησαν από κάπου δίπλα μας και έφτασαν κάπου όπου ονειρεύονταν. Έφτασαν κάπου ψηλά με στόχο ένα λίγο καλύτερο μέλλον για όλους εμάς.